Η ιστοσελίδα ΣΤΑΓΟΝΑ ανήκει στους φίλους μου Λάκη Ιγνατιάδη, Στέφανο Τσιδεμιάδη, Σάκη Σιδηρόπουλο, Αντωνία Βαρθαλίτου και σε άλλα "παιδιά" φίλους των φίλων μου. Δημοσίευσαν μια συνέντευξή μου που μου την πήρε μια νεαρή δημοσιογράφος τους, η Φρόσω. Την αναδημοσιεύω εδώ μια και με αφορά και με ενδιαφέρει και το θέμα της.
"Για τη μνήμη ενός ακόμα..."
Μια συνέντευξη από τον Γ.Τσιρίδη.
Στην περιοχή του παλιού εργοστασίου Λιπασμάτων, στη Δραπετσώνα, λέγεται ότι υπάρχουν απομεινάρια από τον τάφο του σπουδαίου Αθηναίου στρατηγού Θεμιστοκλή.
Γνωρίζοντας αυτό, αλλά και για άλλους λόγους, ο κύριος Γιώργος Τσιρίδης, δημοτικός σύμβουλος εκλεγμένος με τον συνδυασμό της "Αναγέννησης", μας εξηγεί την πρόταση που κατέθεσε πρόσφατα στο Δημ.Συμβούλιο του Δήμου Κερατσινίου - Δραπετσώνας.
Πρόταση που αφορά στην ανάπλαση του μέρους όπου βρίσκεται ο τάφος του Θεμιστοκλή καθώς και στη δημιουργία ενός μνημείου.
Γ. Τσιρίδης: Το Θεμιστόκλειο είναι ένα μνημείο, που φτιάχτηκε προς τιμή του Θεμιστοκλή, ο οποίος ήταν ο νικητής της ναυμαχίας της Σαλαμίνας. Κάποια στιγμή, εξορίστηκε από την Αθήνα, βρήκε στέγη στους Πέρσες, όπου ο βασιλιάς των Περσών τού έδωσε τη Μαγνησία, ώστε να παίρνει τα εισοδήματα για να ζει. Έζησε και πέθανε εκεί. Αργότερα, κάποιοι φίλοι του και η γυναίκα του πήγαν και πήραν τα κόκαλά του και τον ξαναέθαψαν εδώ, στο σημείο που είναι το Θεμιστόκλειο.
Το μνημείο αναφέρεται σε χάρτες, που το σημειώνουν ως "Tombe de Thémistocle". Επιπλέον, υπάρχει ένας Ιταλός, ονόματι Πομπάρντι, που είχε έρθει εδώ πριν από την επανάσταση του '21, για να ζωγραφίσει τα μνημεία της Αθήνας, και είχε ζωγραφίσει και αυτό. Εκεί που το έχει ζωγραφίσει, φαίνεται το μνημείο να έχει από πίσω τη Σαλαμίνα και όλα εκείνα τα γνωστά μας μέρη… Είναι ολοφάνερο ότι βρίσκεται σ' εκείνο το σημείο, πράγμα που το υποστηρίζω κι εγώ. Ύστερα, είναι γνωστό ότι η περιοχή της Δραπετσώνας ονομάστηκε έτσι από τη λέξη "τραπεζώνα", επειδή είχε τραπεζώνες. Δηλαδή ήταν μια περιοχή που είχε τράπεζες, όπως ονόμαζαν οι αρχαίοι τις πλάκες των τάφων των ηρώων. Έξω από τα Ηετιώνεια τείχη λοιπόν, θάβονταν οι ήρωες και έμπαιναν από πάνω τους οι τράπεζες. Σε αυτή την περιοχή, αλλά λίγο προς τη θάλασσα, θάφτηκε και ο Θεμιστοκλής.
Ήταν λογικό να θαφτεί εκεί. Αυτό το σημείο, αν πάτε να το δείτε, είναι ακριβώς εκεί που έγινε η Ναυμαχία της Σαλαμίνας. Η ναυμαχία έγινε πίσω από την Ψυτάλλεια, εκεί περίπου την προσδιορίζουν.
Αυτό είναι το Θεμιστόκλειο, το μνημείο που έστησαν οι αρχαίοι για το Θεμιστοκλή.
Αυτό το μνημείο έμενε θαμμένο με χώματα για πολλά χρόνια, γιατί εκεί ήταν το εργοστάσιο Λιπασμάτων. Δεν ήθελαν να κινηθεί το ζήτημα, γιατί θα έμπαινε η αρχαιολογική υπηρεσία και θα τους χάλαγε το εργοστάσιο. Όλα αυτά τα χρόνια, πριν αλλά και μετά από τον πόλεμο, "έθαβαν" επίσης το θέμα και κάποιοι αρχαιολόγοι και δημοσιογάφοι. Διάφοροι τύποι λοιπόν, οι οποίοι -είτε ήταν παρασυρμένοι, είτε πληρωμένοι- έλεγαν ότι ο τάφος του Θεμιστοκλή είναι κάπου στη Ζέα, μέσα στο Τουρκολίμανο χοντρικά ή στο Πασαλιμάνι, πράγμα απίθανο. Τι δουλειά έχει εκεί ο τάφος του Θεμιστοκλή; Ούτε απέναντι μπορούσε να είναι, εκεί δηλαδή που βρίσκεται η Σχολή Ναυτικών Δοκίμων. Όμως οι διευθύνοντες το εργοστάσιο, κάλυπταν τα στοιχεία που ήταν στην περιοχή τους, λέγοντας κι αυτοί ότι ο τάφος είναι κάπου αλλού και ότι εκεί ήταν κάποτε ένας φάρος.Και το έλεγαν αυτό, γιατί κάτι έπρεπε να πουν για να εξηγήσουν τις σπασμένες πέτρες και μάρμαρα που μισοφαινόνταν ότι υπήρχαν σ'εκείνον το χώρο.
Από τη στιγμή που τα Λιπάσματα έκλεισαν, αλλά και μετά, καθώς ο χώρος πήγαινε προς ανάπλαση, πήρε απόφαση το Δημοτικό Συμβούλιο Δραπετσώνας να αναδείξει εκείνο τον τάφο, το ’99, αλλά δεν προχώρησε η ιστορία από τότε. Διάφορες δημοτικές αρχές έλεγαν, στο πλαίσιο της ανάπλασης, να γίνει κάτι. Εγώ, τελικά, είπα ότι δεν υπάρχει λόγος να περιμένουμε να γίνουν κινήσεις στο πλαίσιο της Ανάπλασης και ότι πρέπει να ξεκινήσει από τώρα. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να πάει το Εθνικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, να στείλει δηλαδή η εφορία αρχαιοτήτων ένα κλιμάκιο, για να διαπιστώσουν ότι εκεί είναι ο χώρος του τάφου.
Δημοσιογράφος: Άρα η αρχαιολογική υπηρεσία μπορεί να παρέμβει;
Γ. Τσιρίδης: Φυσικά! Πρέπει να παρέμβει.
Δημοσιογράφος: Και τότε γιατί δεν το κάνει;
Γ. Τσιρίδης: Γιατί έχει να κάνει διάφορα με άλλες δουλειές της. Πρέπει κάποιος να της πει να πάει. Οι προτάσεις που έκανα στο δημοτικό συμβούλιο ήταν να πει στο ΚΑΣ (Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο) ότι πρέπει να έρθει εδώ και να δει το χώρο και να εκτιμήσει ότι έχει απομείνει.. Έχω κάνει και προσωπικά διαβήματα στην εφορία αρχαιοτήτων, το έχω πει, αλλά όλο μου λένε διάφορα, ότι θα στείλουν, ότι δεν έχουν εργαζόμενους, και διάφορα τέτοια. Εγώ νομίζω ότι πρέπει να ενδιαφερθεί ο δήμος, για να το δει αυτό, να χαρακτηριστεί ο χώρος ως αρχαιολογικός, οπότε -αν χαρακτηριστεί- μετά θα μπει και στα έργα της αρχαιολογικής υπηρεσίας, πέραν των έργων του δήμου.
Δημοσιογράφος: Η περιοχή όπου βρίσκεται ο τάφος, ανήκει στον ΟΛΠ ή στην Εθνική Τράπεζα;
Γ. Τσιρίδης: Ανήκει στην Εθνική Τράπεζα. Απλώς, επειδή εκεί πέρα είναι πολύ κοντά στην παραλία, είναι πιθανό να είναι στην αιγιαλίτιδα ζώνη του Ο.Λ.Π. Ο Ο.Λ.Π. δεν έχει κάποια ιδιοκτησία, αλλά δεσμεύει μια παραλία, που αλλού είναι 10 μέτρα και αλλού 80. Εκείνο το μνημείο είναι γύρω στα 10 μέτρα από τη θάλασσα, 20 το πολύ. Οπότε είναι πιθανό να βρίσκεται μέσα στην αιγιαλίτιδα ζώνη του Ο.Λ.Π. Μπορεί και ο Ο.Λ.Π. να ενδιαφερθεί γι’ αυτό. Στον Ο.Λ.Π. έχω κάνει την πρόταση, την είχα πάει στον κ. Ανωμερίτη, το 2010. Αλλά δεν έκανε τίποτα. Στα διάφορα σχέδιά τους δεν περιλαμβάνεται αυτό. Γενικά, όπου το λες, λένε ότι καλό είναι. Μερικοί δεν πιστεύουν καν ότι είναι εκεί.
Δημοσιογράφος: Σε ποια θεσμικά όργανα έχετε δημοσιοποιήσει την πρότασή σας;
Γ. Τσιρίδης: Στο Δημοτικό Συμβούλιο Δραπετσώνας, προ Καλλικράτη. Στην αρχή, το ’99, όταν ήμουν αντιδήμαρχος, επρόκειτο να παρθεί η σχετική απόφαση, αλλά δεν υλοποιήθηκε. Μετά, το 2003-4, ως δημοτικός σύμβουλος, της αντιπολίτευσης πια, το πρότεινα μέσα και από την Παμπειραϊκή επιτροπή. Μετά, το ξαναπρότεινα, με έγγραφα πια, το 2007-8-9, στη Δημοτική αρχή Χρυσού, που έλεγα τι και πώς πρέπει να γίνει. Τα έγγραφα υπάρχουν, είναι πρωτοκολλημένα. Μετά, το πρότεινα στο Δημοτικό συμβούλιο της Δραπετσώνας-Κερατσινίου, με το ίδιο αποτέλεσμα.
Δημοσιογράφος: Τι σας έλεγαν;
Γ. Τσιρίδης: Ότι θα το κάνουν. Θα το βάλουν στα έργα και θα γίνει κάποτε.
Δημοσιογράφος: Αν υλοποιούνταν, πόσο θα στοίχιζε;
Γ. Τσιρίδης: Αναλόγως τι πας να κάνεις. Γι’ αυτό που εγώ έλεγα, υπολόγιζα ποσό
20.000 ευρώ, για να γίνει μια διαμόρφωση εκεί γύρω, να μπει μια πλακόστρωση, ώστε να μπορεί κανείς από το δρόμο να φτάνει εκεί. Ας είναι και τσιμέντο, αρκεί να υπάρχει δρόμος που να φτάνει ως εκεί. Να καθαριστεί λίγο ο χώρος, να φυτευτεί λίγο πράσινογύρω-γύρω, χορταράκι. Έτσι, ώστε να έρθει η αρχαιολογική υπηρεσία να το εξετάσει. Δεν έλεγα να το πειράξουν, ούτε να αναδείξουν το μνημείο. Δεν μπορούν να το κάνουν οι εργάτες του δήμου, αλλά η αρχαιολογική υπηρεσία. Ο γύρω χώρος μπορεί να φτιαχτεί. Όπως είχα προτείνει, θα μπορούσε ακόμα να μπει και ηλεκτροφωτισμός. Το μόνο που χρειαζόταν ήταν κάποιοι σωλήνες, ώστε, αν έμπαιναν τα πλακάκια, το νερό να περνούσε από κάτω, άρα να κάνεις ένα στοιχειώδες αποχετευτικό έργο, και ενδεχομένως να έμπαιναν και μερικές κολονίτσες, ώστε να υπάρχει φως. Όλο αυτό υπολόγιζα ότι θα στοίχιζε 20.000. Και όχι να μου τα δώσουν εμένα να το φτιάξω, απλώς έλεγα "σας προτείνω να κάνετε αυτό που θα κοστίσει τόσο". Έλεγα, επειδή είναι λίγα τα λεφτά, να τα βάλει ο δήμος ή να τα ζητήσει από τον Ο.Λ.Π.
Δημοσιογράφος: Τότε ξέρατε ότι ο δήμος έχει πολλά χρέη;
Γ. Τσιρίδης: Ο δήμος όπως και όλοι οι δήμοι πάντα χρωστούν, αλλά πάντα έχουν κάποια χρήματα για να κάνουν έργα. Υπάρχουν χρήματα που πάνε σε επισκευές και έργα, δεν μπορούν να πάνε σε μισθούς. Ήδη, σήμερα, δημοπρατήθηκε σε ιδιωτική εταιρία ένα μεγάλο έργο σε εκείνη την περιοχή, 25ης Μαρτίου και Βασιλειάδη, γύρω στα 1,5-2 εκατομμύρια. Αυτή η εταιρία που πήρε το έργο θα μπορούσε να κάνει παράλληλα και αυτό με τα τόσα λίγα λεφτά που απαιτούνται.
Δημοσιογράφος: Τον καθαρισμό και την περιποίηση θα τα έκανε ιδιωτική εταιρία;
Γ. Τσιρίδης: Θα μπορούσε το κόστος να είναι μηδέν. Να τ’ αναλάμβανε ο δήμος, με δικούς του εργάτες και δικά του πλακάκια. Αλλά θα μπορούσε να τα αναθέσει και σε κάποιον άλλον. Ή θα μπορούσε να προσλάβει 3 εργαζόμενους, να τους δίνει 1.000 ευρώ το μήνα και να τους κρατήσει εκεί 5 μήνες, 15.000, και να τους δώσει υλικά κόστους 5.000 και να το φτιάξουν. Δεν είναι τίποτα φοβερό! Δεν έχει σημασία το πώς. Αν αποφασίσει ο Δήμος να το κάνει, θα το κάνει.
Δημοσιογράφος: Οι κάτοικοι της γύρω περιοχής ξέρουν ότι υπάρχει εκεί ο τάφος;
Γ. Τσιρίδης: Όχι. Πώς να το μάθουν; Κάποιοι μπορεί να το έχουν ακούσει από μένα, που γράφω εδώ κι εκεί. Αυτό όμως δεν είναι σοβαρός τρόπος να ενημερωθούν. Δεν κυκλοφόρησε σε κανένα φυλλάδιο. Δεν υπάρχει σοβαρή πληροφόρηση. Θα πληροφορηθούν γι’ αυτό, αν δουν να γίνεται κι ένα έργο. 1-2 να πάνε μια βόλτα εκεί, θα το πουν στη γειτονιά. Ακόμα και κάποιος να πει ότι ένα ωραίο μέρος το έχουν γεμίσει χασικλήδες ή ναρκωτικά είναι διαφήμιση.
Δημοσιογράφος: Άρα, το όφελος, για όσους είναι εκεί κοντά, θα ήταν ένας χώρος σαν πάρκο.
Γ. Τσιρίδης: Πάρκα γίνονται πολλά και μπορεί να είναι και κοντά τους. Μπορεί να έχει πιο μεγάλο όφελος ένας παιδικός σταθμός. Όταν μιλάμε για την ανάδειξη του μνημείου του Θεμιστοκλή, δεν μιλάμε για κάτι που θα είναι σε τέτοιο επίπεδο ωφέλιμο για τους κατοίκους, αλλά για κάτι που έχει να κάνει με την ιστορία της Ελλάδας, τηνπαγκόσμια ιστορία. Μας έτυχε να έχουμε ένα μνημείο, και θα ισχυριστούμε πως μόνο αν έχουμε όφελος να κάνουμε καμιά βόλτα, μόνο τότε θα το αναδείξουμε; Δεν είναι θέμα τέτοιας ωφελιμότητας. Φυσικά και θα ωφεληθούν οι κάτοικοι. Αυτό που έλεγα, ότι θα πηγαίνουν βόλτα, θα γίνει για να αναδειχθεί ο χώρος, να ωφεληθούν και κάποιοι κάτοικοι από αυτό, άρα να αναδειχθεί η αναγκαιότητά του και να έρθει η αρχαιολογική υπηρεσία. Για μένα δε θα ήταν αφορμή για ένα περίπατο. Απλώς έλεγα ότι αυτός ο περίπατος θα ήταν μια ευκαιρία για την ανάδειξη του μνημείου, που είναι αυτοσκοπός. Δε χρειάζεται κάτι άλλο. Δηλαδή, για να αναδείξουμε τον Παρθενώνα, πρέπει να το κάνουμε για να πηγαίνουν τουρίστες; Όχι! Θα πηγαίνουν, βέβαια, και τουρίστες. Φυσικά, επειδή είναι και κοντά στο λιμάνι, θα είναι ένας επισκέψιμος χώρος για τους τουρίστες. Αλλά δεν το λέω γι’ αυτό. Η ανάδειξη είναι αυτοσκοπός. Από εκεί και πέρα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους κατοίκους, από τους πολίτες, από οποιονδήποτε.
Δημοσιογράφος: Τώρα, που πολλοί δεν έχουν να φάνε, τι νόημα έχει η δημιουργία του;
Γ. Τσιρίδης: Τώρα είναι που χρειάζεται περισσότερο η πνευματική τροφή. Τα 20.000 είναι λίγα. Ο δήμος δίνει 1,5 εκατομμύριο μέσα από πρόγραμμα του Ε.Σ.Π.Α. για έργο που θα γίνει σε εκείνη την περιοχή, που είναι το πιο κοντινό μέρος στο Θεμιστόκλειο μνημείο. Όταν εκεί γίνεται ένα έργο τέτοιου κόστους, δεν μπορεί να ενταχθεί μια διαμόρφωση χώρου σε εκείνο μέρος; Τα ποσά είναι αστεία γι’ αυτό που μιλάμε. Η κοινωνική πολιτική του δήμου δε θα πάψει να υπάρχει. Δε θ’ αλλάξει τίποτα.
Δημοσιογράφος: Για εσάς σημαίνει κάτι πιο προσωπικό η ανάπλαση του χώρου;
Γ. Τσιρίδης: Τι σημασία έχει; Σημασία έχει, τι σημαίνει λογικά. Το αντιμετωπίζω ως κάτι αναγκαίο. Με ενδιαφέρει ο χώρος που γεννήθηκα να αναδειχθεί μέσω της ιστορίας του. Αλλά αυτό είναι δευτερεύον. Θα προτιμούσα, αντί να αναδείξουμε τα μνημεία, να γίνουμε σαν τους αρχαίους Έλληνες, σαν το Θεμιστοκλή. Βέβαια, αναδεικνύοντας αυτό το μνημείο και το ένα και το άλλο, μπορεί κάποτε να συγκινηθούν οι Νεοέλληνες και να γίνουν Έλληνες.
Ο παραπάνω χάρτης είναι Γαλλικός. Σχεδιάστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα. Κάτω αριστερά βλέπετε την αναφορά " Tombeau Themistocle" δηλ. "Τάφος του Θεμιστοκλή". Στο μέσον, πάνω από το σταθμό Λαρίσης του ΟΣΕ( Gare De Larissa), βλέπετε τη λέξη "Aphrodision ", που δηλώνει ναό αφιερωμένο στην Αφροδίτη. Κάτι αρχαία που βρέθηκαν πρόσφατα - και είναι παρατημένα - απέναντι από το σταθμό Λαρίσης δίπλα στις ράγες, είναι σχεδόν σίγουρα υπολείμματα από ένα κομμάτι του ναού αυτού.
Δημοσιογράφος: Αν φτιαχτεί, τι μέλλον φαντάζεστε ότι θα έχει; Θα είναι ένα ακόμα μνημείο παρατημένο από την πολιτεία;
Τσιρίδης: Όχι, αλλά ένας ακόμα αρχαιολογικός χώρος που θα είναι πιστοποιημένος, θα έχει αναδειχθεί, θα είναι επισκέψιμος και θα μας δείχνει την Ιστορία μας. Μια ζωντανή παράσταση, μια αφορμή για να πάνε τα σχολεία, να συζητήσουν για την Ναυμαχία, γιατί ήταν το κομβικό σημείο της σύγκρουσης Ελλήνων και Περσών, της δημοκρατίας με την απολυταρχία, να μιλήσουν για το τι είναι η δημοκρατία. Μπορεί να είναι αφορμή για πάρα πολλά πράγματα, δεν ξέρει κανείς τι κέρδος μπορεί να έχει στο μέλλον. Ξέρει μόνο τι μπορεί να κάνει σήμερα και όσο πάει…
Δημοσιογράφος: Σήμερα, τι νόημα έχει τα δημόσια πρόσωπα να χρηματοδοτούν τέτοιου είδους έργα; Πώς θα πείσουν τους ψηφοφόρους τους για την αναγκαιότητα και τη χρησιμότητά τους;
Γ. Τσιρίδης: Χρησιμότητα και αναγκαιότητα είναι αυτοσκοποί. Δε χρειάζεται να πείσεις κανένα γι’ αυτά.
Δημοσιογράφος: Και γι’ αυτήν την επιλογή;
Γ. Τσιρίδης: Δε χρειάζεται να πείσεις κάποιον ότι είναι αναγκαίο το Θεμιστόκλειο. Είναι χρέος μας, μια και έχουμε αυτόν τον ήλιο, αυτή τη θάλασσα, ζούμε στο μέρος όπου ζούσαν αυτοί και ζούμε επειδή αυτοί ήταν όπως ήταν, γιατί, αν δεν υπήρχε η αρχαία Ελλάδα, δε θα υπήρχε η νέα Ελλάδα. Χάρη στην ύπαρξη αυτών εμείς έχουμε πορευτεί τόσα χρόνια τώρα και είμαστε πιο πάνω από τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Αλβανία, γιατί είμαστε η Ελλάδα εκείνων των Ελλήνων. Ε, λοιπόν, δεν έχουμε ένα χρέος σε εκείνους τους Έλληνες, που τόσα μας έχουν προσφέρει; Τουλάχιστον να τους τιμήσουμε. Το πραγματικό χρέος θα ήταν να μοιάσουμε σε αυτούς, κάτι, όμως, που απέχει εκατομμύρια έτη φωτός. Πρέπει, πρώτα, να γίνουμε σαν τους Ευρωπαίους και μετά σαν τους αρχαίους. Τουλάχιστον, ας αναδεικνύουμε τα δικά τους μέρη, όπου τα βρίσκουμε.
Εξαιτίας των παραπάνω, με έφαγε η περιέργεια να μάθω περισσότερα για τη ζωή και το έργο του Θεμιστοκλή. Στο Wikipedia διάβασα κάτι που μου έκανε μεγάλη εντύπωση. Όταν ο στρατηγός πήγε στην αυλή του βασιλιά των Περσών Αρταξέρξη, εκείνος τον δέχτηκε με ανοιχτές αγκάλες, λέγοντάς του "Μακάρι οι Έλληνες να διώχνουν πάντα τους καλύτερους ανθρώπους τους". Αν αληθεύει το περιστατικό, ο Αρταξέρξης ήταν ή πολύ γκαντέμης ή απίστευτα διορατικός, κρίνοντας από το σήμερα που οι περισσότεροι φεύγουν αποκαρδιωμένοι από ‘δω! Όμως, φαίνεται και ότι ο Θεμιστοκλής ήταν ξεχωριστός άνθρωπος στην εποχή του, γιατί, ακόμα και οι αντίπαλοί του, είχαν αναγνωρίσει την αξία του!
Βέβαια, ό,τι κι αν έχει κάνει κάποιος στη ζωή του, νομίζω ότι, μετά το θάνατό του, πρέπει να ηρεμεί μια και καλή. Αλλά, τελικά, ούτε στον τάφο δεν έχει ησυχία! Όπως και να έχει, και κόντρα στους καιρούς, δεν είναι κακό να κρατάμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας κάποιους λόγους, για τους οποίους πρέπει να γίνει η ανάπλαση του μνημείου.
Το δημοτικό κτήριο έχει εφοδιαστεί με τον απαραίτητο εξοπλισμό (κλίνες, θέρμανση και είδη πρώτης ανάγκης) και πρόκειται να φιλοξενήσει τους δυσπραγούντες πολίτες, για όσο διάστημα διαρκέσει η κακοκαιρία.
